Tydzień, podczas którego uczyliśmy się jak rozpalić ognisko na różne sposoby i co jest najlepszą naturalną rozpałką (a także jak ją znaleźć i przygotować), dzieci poznały krzesiwo i łuk ogniowy. Raczyliśmy się wspólnie ugotowanym posiłkiem nad ogniem, a także odbyliśmy wyprawę w teren całą gromadą, aby zbudować szałas.
Był to tydzień tematyczny, podczas którego przyglądaliśmy się temu, jakie ślady w przyrodzie zostawiają zwierzęta i nie tylko. Odnaleźliśmy wokół nas, pod nami i nad nami wiele wskazówek na to, jakimi ścieżkami w lesie przechadzają się dziki i jak wyglądają ich czaszki, co jedzą ślimaki, jakie kupy robią sarny, a jakie konie, jak rozpoznać, że w okolicy grasują bobry i wiele innych
Ten tydzień tematyczny miał na celu przybliżenie świata roślin naszym przedszkolakom. Chciałyśmy zapoznać dzieci z roślinami za pomocą zabaw, warsztatów, zajęć, wspólnego tworzenia zielnika, wianków i bukietów. Odczuwaliśmy rośliny za pomocą zmysłów – uczyliśmy się je rozpoznawać po kolorze i kształcie, ale także zapachu, a co poniektóre również po smaku. Spacerowaliśmy po pobliskiej polanie w poszukiwaniu ziół, kwiatów i owoców, ze szczególną uważnością przyglądając się i chłonąc z obfitego świata roślin jego bogactwo. Uczyliśmy się jak suszyć rośliny, bawiliśmy się kolorami i zapachami, stworzyliśmy wspólnie wspaniały zielnik. Otwieraliśmy się z wrażliwością na otaczające nas piękno.
Zasady nie są po to by je łamać.
Po co są zasady?
Zasady są po to by nam służyć.
Czemu służą zasady?
Czasem służą za cel sam w sobie, wtedy mnożą się i mnożą aż w nich toniemy. Zaczynają wykluczać się nawzajem i w ich gąszczu następuje chaos.
Wolne przedszkole? To u was nie ma żadnych zasad? Z jakiegoś powodu z tym właśnie ludziom kojarzy się wolność. Być może w wyniku wiary w przekonanie, że zasady są po to aby je łamać, a życie wbrew zasadom kojarzy nam się z wyzwoleniem z reżimu, wyzwoleniem spod ciężaru nakazów i zakazów, z nieprzestrzeganiem których często wiążą się poważne konsekwencje.
Po co więc wprowadzamy zbiory zasad?
Dlaczego wręcz tych zasad, jasnych zasad oczekujemy? Dla jasności chociażby. Gdy jest jasno idziemy szybciej, łatwiej znajdujemy drogę, nie tracimy czasu na błądzenie… Stop, czerwona lampka.
Czy to oznacza, że nie chcemy błądzić? Niektórzy pewnie nie chcą. My wiemy, że idąc po nowe, szukając nowych dróg, nie da się uniknąć błędów. Zasady więc, mogą pomóc nam rzadziej popełniać wciąż te same błędy.
Jeśli ciągle byłoby ciemno i nigdy nie moglibyśmy znaleźć drogi, zaczęlibyśmy się bać. Zasady, które pomagają nam znaleźć drogę, dają nam też poczucie bezpieczeństwa i to jest super. Ważne, by zasady nie stały się jedyną strategią na zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa.
A co jeśli zasady nam nie służą?
Skąd wiedzieć czy dana zasada nam służy czy już nie?
Tu punktem wyjścia mogą być wartości , którymi kierujemy się w życiu i w naszym przedszkolu.
Mamy zasadę w przedszkolu, że zdejmujemy buty przed wejściem do jurty. Jeśli dziecko przybiegnie z jakimś ważnym problem w emocjach, to czy będziemy się skupiać w pierwszej kolejności, żeby zdjęło buty?
Nie, bo dla nas wartością jest człowiek, empatia i troska, najpierw zaopiekujemy emocje, a później zajmiemy się butami.
Zasady mające na celu utrzymanie porządku mają także na celu dbać o nasz dobrostan psychiczny. Jednak nadmiarowe egzekwowanie przestrzegania zasad, może ten dobrostan pogarszać. Pytamy się o wartości i szukamy balansu.
Jeśli czujemy, że przestrzeganie jakiejś zasady nam odbiera energię, może to być sygnał, że dana zasada już nie służy, przestała być potrzebna, może potrzebna jest jakaś inna, która lepiej odpowie na nasze potrzeby łatwości, jasności, bezpieczeństwa.
Zasady czasem ustalają się same, nie trzeba ich nawet wyrażać, czasem potrzeba czasu by sformułować zasadę, która będzie służyła jednostce lub całej społeczności.
W naszym projekcie ważne dla nas jest, aby dzieci były włączane w proces ustalania zasad, aby miały na nie wpływ. Jest to wyrazem szacunku i podmiotowego podejścia, ale daje także dzieciom okazję do wzięcia większej odpowiedzialności za ich przestrzeganie. Dajemy dzieciom narzędzie, które pomaga im w samoorganizacji. Teraz to będzie ustalanie, negocjowanie zasad w zabawach i we wspólnej egzystencji w przestrzeni Bazy Marzeń, a później może pomóc im w organizacji życia samemu ze sobą, w szkole, pracy, życiu, rodzinie 🙂
Cały czas jednak to człowiek ustala zasady, te nie niewyrażone i te wyrażone i to my możemy je zmienić , jeśli sytuacja się zmienia, jeśli struktura społeczności się zmienia, jeśli członkowie społeczności się zmieniają (co jest całkowicie naturalne), to nieuniknione jest, że będą zmieniać się potrzeby, co może wymagać zmiany zasad.
Same zasady uwzględniają zmienność i są zależne np. od pory roku, miejsca, czy innych okoliczności. Zasady pomagają nam sobie łatwiej radzić z tymi okolicznościami i nie musimy co chwilę tego samego odkrywać i ustalać, więc zaspokajają nam potrzebę łatwości, prostoty, organizacji czy efektywności.
Zasady się zmieniają i to my wyznaczamy zasady, kierując się wartościami takimi jak empatia, wolność, bezpieczeństwo, autonomia, różnorodność, akceptacja, szacunek.
Zasady są dla ludzi a nie ludzie dla zasad.
Daria Dec
Zajęcia prowadzone w ramach projektu opierają się na czterech filarach i przyjmowane są za niezmienne:
1. Dzieci codziennie, niezależnie od pory roku i pogody, mają możliwość spędzania czasu
na świeżym powietrzu.
2. Dzieciom przysługuje prawo do nienormowanego czasu swobodnej zabawy.
3. Dzieciom proponowane są różnorodne zajęcia edukacyjno-wychowawcze, dopasowane do ich aktualnych zainteresowań i potrzeb; udział w zajęciach jest dobrowolny.
4. Dzieci i członkowie kadry tworzą społeczność równych praw i wzajemnego szacunku, co oznacza, że dzieci mają wpływ na decyzje dotyczące codzienności projektu. Decyzje te zapadają m.in. w trakcie kręgów. Dzieci, tak samo jak dorośli, mogą wnosić swoje pomysły na spędzenie dnia, mogą też wspólnie z członkiem kadry ustalać tematy podejmowanych w przyszłości projektów oraz przewidywanych zajęć, mogą też ustalać lub zmieniać panujące zasady (z wyjątkiem zasad bezpieczeństwa, które ustala kadra)
„Z badań wynika, że jeśli dziecko czuje się wystarczająco bezpiecznie, stanie się niezależne, kiedy będzie gotowe pod względem rozwojowym, natomiast wywieranie na nim presji sprawia, że doświadcza przeciwieństwa poczucia bezpieczeństwa, co może wywołać skutek przeciwny do zamierzonego, mianowicie większą zależność dziecka.” D.J. Siegiel „Potęga obecności”.
Czasem tak bardzo boimy się, że nasze dzieci będą od nas zależne, że wywieramy na nich presję, aby były „samodzielne” i samoobsługowe. Jednocześnie hamując ich samodzielność w przestrzeniach, które są dla nas zbyt trudne, by oddać je dzieciom. Ważne, by zobaczyć, czy nasze wsparcie nie zaczyna być już presją. Dajmy naszym dzieciom maksimum łagodnego wsparcia, maksimum poczucia bezpieczeństwa, bo to jest droga do ich autonomii i wolności.
Tekst Daria Dec